Lekcija br. 8
Opšti ajeti 1 dio
Opšti ajeti
- Opšti ajeti su oni koji se odnose na sve što obuhvata njihovo nedvosmisleno značenje, bez ograničenja, sve dok se u istom ili drugom ajetu (ili hadisu) nešto iz toga ne izuzme.
Na primjer kada se u ajetima Uzvišeni obraća sa ‘O vi koji vjerujete’, onda se to odnosi na sve vjernike, i muškarce i žene, i mlade i stare, i slobodne i robove, i bogate i siromašne, i na one hanbelijskog pravca u fikhu, i na one koji u fikhu slijede hanefijsku pravnu školu, kao i na džine i na ljude.
- Kako prepoznajemo opšte ajete, tj. ajete sa opštim propisima, čije značenje obuhvata sve koji su obuhvaćeni značenjem tog ajeta, bez izuzetka?
Opće ajete prepoznajeme po njihovim najčešćim oblicima i formama, kojih ima puno, a mi ćemo ovdje spomenuti one najčešće:
- Riječ ‘Sve’ ili ‘svi’ tj. كل
Primjeri:
كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْت
‘’Svaka duša smrt će okusiti.’’ (Ali ‘Imran 185.)
كُلُّ مَنْ عَلَيْهَا فَانٍ، وَيَبْقَى وَجْهُ رَبِّكَ ذُو الْجَلالِ وَالْإِكْرَامِ
‘’Sve što je na Zemlji prolazno je. Ostaje samo Lice Gospodara Tvoga, Veličanstvenog i Plemenitog. (Ar-Rahman, 26-27.)
اللَّهُ خَالِقُ كُلِّ شَيْء
‘’Allah je Tvorac svega.’’ (Al-An’am, 102.)
- Odnosne zamjenice ”Oni koji”, ”one koje”
Primjeri:
وَاللَّاتِي يَأْتِينَ الْفَاحِشَةَ مِنْ نِسَائِكُمْ
‘’ Kada neka od žena vaših blud počini…’’ (An-Nisa, 15)
وَالَّذَانِ يَأْتِيَانِهَا مِنْكُمْ فَآذُوهُمَا
‘’ A ako dvoje to učine, izgrdite ih…’’ (An-Nisa, 16)
- Uslovne zamjenice ‘ko god’ ili ‘šta god’
Primjeri:
وَمَنْ قَتَلَ مُؤْمِناً خَطَأً فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ
‘’ Onaj ko ubije vjernika nehotice – mora osloboditi ropstva jednog roba – vjernika’’ (An-Nisa, 92.)
وَمَا تَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ يَعْلَمْهُ اللَّه
‘’Šta god od dobra učinite Allah zna.’’ (Al-Baqara, 197.)
أَيّاً مَا تَدْعُوا فَلَهُ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى
‘’ a kako god Ga budete zvali, Njegova su imena najljepša.’’ (Al-Isra, 110.)
- Upitne zamjenice ’’Ko’’ ili ’’šta’’
Primjeri:
مَنْ ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً فَيُضَاعِفَه
‘’ Ko je taj koji će Allahu drage volje zajam dati, pa da mu ga On mnogostruko vrati?’’ (Al-Baqara, 245.)
مَنْ ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلَّا بِإِذْنِه
‘’ Ko se može pred Njim zauzimati za nekoga bez dopuštenja Njegova?!’’ (Al-Baqara, 245.)
- Imenice označene sa određenim članom ‘El’
Primjeri:
وَالْمُطَلَّقَاتُ يَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ ثَلاثَةَ قُرُوء
‘’ Raspuštenice neka čekaju tri mjesečna pranja;’’ (Al-Baqara, 228.)
وَالسَّارِقُ وَالسَّارِقَةُ فَاقْطَعُوا أَيْدِيَهُمَا
‘’ Kradljivcu i kradljivici odsijecite ruke njihove…’’ (Al-Ma’ida, 38.)
وَأَحَلَّ اللَّهُ الْبَيْعَ وَحَرَّمَ الرِّبا
’’ A Allah je dozvolio trgovinu, a zabranio kamatu.’’ (Al-Baqara, 275.)
- Neodređene imenice u odričnim rečenicama I zabranama:
Primjeri:
فَلا رَفَثَ وَلا فُسُوقَ وَلا جِدَالَ فِي الْحَج
‘’ nema snošaja sa ženama i nema ružnih riječi, i nema svađe u danima hadža…’’ (Al-Baqara, 197.)
وَلا تُصَلِّ عَلَى أَحَدٍ مِنْهُمْ مَات أَبَداً
‘’ I nijednom od njih, kad umre, nemoj molitvu obavljati, niti sahrani njegovoj prisustvovati,’’ (At-Tawba, 84.)
- Postoje 3 vrste opštih ajeta:
- Opšti ajeti koji ne prihvataju bilo kakvo ograničenje ili izuzimanje.
Primjer:
وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ
‘’A Allah sve zna.’’ (An-Nisa’, 176.)
وَلا يَظْلِمُ رَبُّكَ أَحَدًا
‘’A Gospodar tvoj nikome nasilje neće učiniti.’’ (El-Kehf, 49.)
حُرِّمَتْ عَلَيْكُمْ أُمَّهَاتُكُمْ
‘’Zabranjuju vam se majke vase…’’ (An-Nisa’, 23.)
- Opšti ajeti, iz kojih se drugim ajetima (ili hadisima) može nešto izuzeti posebnim ajetima, ili se nešto ograničiti.
Primjer:
وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا
‘’ Hodočastiti Hram dužan je, Allaha radi, svaki onaj koji je u mogućnosti…’’ (Ali ‘Imran, 97.)
Ovdje je izuzeće u drugom dijelu ajeta, tj. svi su vjernici obavezni obaviti hadždž, a ta obaveza spade sa onih koji nisu u mogućnosti (materijalnoj ili fizičkoj).
وَالْمُطَلَّقَاتُ يَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ ثَلاثَةَ قُرُوءٍ
‘’ Raspuštenice neka čekaju tri mjesečna pranja;’’ (Al-Baqara, 228.)
Ovdje je izuzeće napravljeno u ajetima iz druge sure:
وَأُولاتُ الْأَحْمَالِ أَجَلُهُنَّ أَنْ يَضَعْنَ حَمْلَهُنَّ
‘’ Trudne žene čekaju sve dok ne rode.’’ (At-Talak, 4.)
- Opšti ajeti, koji su opšti samo u jezičkom značenju, dok im je šerijatsko značenje posebno.
Primjer:
وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ آمِنُوا كَمَا آمَنَ النَّاسُ
‘’ Kad im se kaže: “Vjerujte kao što pravi ljudi vjeruju!” (Al-Baqara, 13.)
Značenje riječi ’’ljudi’’ u ovom ajetu jeste Abdullah ibn Selam, jevrej koji je prihvatio Islam. (Burhan od Zerkešija, 2/221)
أَمْ يَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلَى مَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ
‘’ ili bi ljudima na onome što im je Allah iz obilja Svoga darovao zavidjeli.’’ (An-Nisa’, 54.)
Riječ ’’ljudima’’ u ovome ajetu se odnosi na Poslanika s.a.w.s.
ثُمَّ أَفِيضُوا مِنْ حَيْثُ أَفَاضَ النَّاسُ
‘’ Zatim krenite odakle kreću ostali ljudi…’’ (Al-Baqara, 199.)
Riječ ’’ljudi’’ ovdje se odnosi na Ibrahima a.s.
