Braćo i sestre u islamu! Tema naše današnje hutbe je Čuvajmo hurmet naših džamija, a ista tretira popunjavanje safova redom, ne prelaženje preko ramena klanjača, zbijanje i ravnanje safova, zabranu prolaska ispred klanjača i dovu prilikom izlaska iz džamije.
Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, u hadisu koji bilježi imam En-Nesai podstiče ashabe na to da se natječu u učenju ezana, klanjanju u prvom safu, ranom dolasku u džamiju i da redovno dolaze na jaciju i sabah:
عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ لَوْ يَعْلَمُ النَّاسُ مَا فِي النِّدَاءِ وَالصَّفِّ الْأَوَّلِ ثُمَّ لَمْ يَجِدُوا إِلَّا أَنْ يَسْتَهِمُوا عَلَيْهِ لَاسْتَهَمُوا وَلَوْ يَعْلَمُ النَّاسُ مَا فِي التَّهْجِيرِ لَاسْتَبَقُوا إِلَيْهِ وَلَوْ عَلِمُوا مَا فِي الْعَتَمَةِ وَالصُّبْحِ لَأَتَوْهُمَا وَلَوْ حَبْوًا (النسائي)
Prenosi Ebu Hurejre, radijallahu anhu, da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: „Da ljudi znaju vrijednost ezana i prvog safa, pa da to ne mogu postići osim natjecanjem putem izvlačenja, to bi učinili. Da znaju ljudi vrijednost ranog dolaska na namaz, natjecali bi se u tome. A da znaju vrijednost jacije i sabaha (u džamiji), dolazili li bi makar puzeći.“ (Nesaija)
Zato, braćo i sestre, natječimo se u učenju ezana, u klanjanju u prvom safu, u ranom dolasku na namaz i nipošto ne propuštajmo klanjanje namaza u džematu, a posebno jacije i sabaha!
Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, traži od ashaba koji je koračao između klanjača, da sjede, što bilježi predaja koju bilježi imam Ibn Madždže:
عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ أَنَّ رَجُلًا دَخَلَ الْمَسْجِدَ يَوْمَ الْجُمُعَةِ وَرَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَخْطُبُ فَجَعَلَ يَتَخَطَّى النَّاسَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِجْلِسْ فَقَدْ آذَيْتَ وَآنَيْتَ (إبن ماجه)
Prenosi Džabir ibn Abdullah, radijallahu anhu, da je jedan čovjek ušao u džamiju, u petak, dok je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, držao hutbu, pa je koračao između ljudi. Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, reče: „Sjedi! Uznemiravaš druge, a kasniš!“ (Ibn Madždže)
Ružno je da se guramo u prvi saf i prelazimo preko klanjača, koji su u džamiju došli prije nas, ali je takođe ružno da prilikom ulaska u džamiju ne popunjavamo safove po njihovu redosljedu, pa se desi da braća koja na džumu dolaze kasnije, ne nalaze mjesta i prisiljeni su da prolaze u prednji dio džamije, sa ciljem da zauzmu slobodna mjesta. Nepopunjavanje mjesta u safu, po redosljedu, odmah po dolasku džamiju, pogotovo na džumi namazu usporava uspostavljanje džumuanskih farza, pa i farzova drugih namaza.
Nakon što se prouči ezan, sunnet je da osim kod akšamskih farza klanjamo, dva ili četiri rekata sunneta, a kada se prouči ikamet, nema klanjanja nafila. Zabilježeno je da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, kada je vidio neke ashabe da klanjaju u vrijeme kada se uspostavio džemat, rekao: أَصَلَاتَانِ مَعًا، أَصَلَاتَانِ مَعًا „Zar dva namaza zajedno, zar dva namaza zajedno?“ Po toj analogiji, nelogično je i nedopustivo da se u jednoj džamiji u isto vrijeme formiraju dva džemata za jedan farz namaz.
Kada neko zakasni na namaz i džemat je već uspostavljen, po riječima Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, ne trebamo trčati, već smo dužni namazu pristupiti skrušeno, kao što stoji u predaji koju bilježi imam Tirmizija:
عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ قَالَ إِذَا أُقِيمَتْ الصَّلَاةُ فَلَا تَأْتُوهَا وَأَنْتُمْ تَسْعَوْنَ وَلَكِنْ ائْتُوهَا وَأَنْتُمْ تَمْشُونَ وَعَلَيْكُمْ السَّكِينَةَ فَمَا أَدْرَكْتُمْ فَصَلُّوا وَمَا فَاتَكُمْ فَأَتِمُّوا (ترمذي)
Prenosi Ebu Hurejre, radijallahu anhu, da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: „Kada se prouči ikamet za namaz, nemojte mu pristupati trčeći (žureći), već pristupite hodajući i skrušeno! Što stignete klanjajte, a što vam je prošlo, naklanjajte!“ (Tirmizija)
Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, je veliku pažnju posvećivao redanju safova, pa u predaji koju bilježi Muslim, u Sahihu, stoji:
عَنِ النُّعْمَانَ بْنَ بَشِيرٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّهُ قَالَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُسَوِّي صُفُوفَنَا حَتَّى كَأَنَّمَا يُسَوِّي بِهَا الْقِدَاحَ حَتَّى رَأَى أَنَّا قَدْ عَقَلْنَا عَنْهُ ثُمَّ خَرَجَ يَوْمًا فَقَامَ حَتَّى كَادَ يُكَبِّرُ فَرَأَى رَجُلًا بَادِيًا صَدْرُهُ مِنْ الصَّفِّ فَقَالَ عِبَادَ اللَّهِ لَتُسَوُّنَّ صُفُوفَكُمْ أَوْ لَيُخَالِفَنَّ اللَّهُ بَيْنَ وُجُوهِكُمْ (مسلم)
Prenosi Nu’man ibn Bešir, radijallahu anhu: „Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, je redao naše safove, kao da reda strijele, dok ne vidi da smo se izravnali. Jednoga dana je došao i prije nego je izgovorio tekbir, vidio je čovjeka čija prsa su stršila iz safa, pa je rekao: „Allahovi robovi ili ćete ravnati safove ili će vam Allah unakaziti vaša lica!“ (Muslim)
U drugoj predaji koju bilježi imam En-Nesai, stoji:
عَنْ أَنَسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ رَاصُّوا صُفُوفَكُمْ وَقَارِبُوا بَيْنَهَا وَحَاذُوا بِالْأَعْنَاقِ فَوَالَّذِي نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِيَدِهِ إِنِّي لَأَرَى الشَّيَاطِينَ تَدْخُلُ مِنْ خَلَلِ الصَّفِّ كَأَنَّهُ الْحَذَفُ (النسائي)
Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, je govorio: „Zbijte se u safovima, približite safove i poravnajte se prema vašim vratovima, jer tako mi Onoga u Čijoj ruci je moj život, ja vidim šejtana kako prolazi između šupljina safa, kao sitne Hidžaske ovce!“ (Nesaija)
Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, u predaji koju bilježi imam Ebu davud govori o tri kategorije ljudi, koji uživaju Allahovu, dželle še’nuhu, garanciju:
عَنْ أَبِي أُمَامَةَ الْبَاهِلِيِّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ قَالَ:“ثَلَاثَةٌ كُلُّهُمْ ضَامِنٌ عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ رَجُلٌ خَرَجَ غَازِيًا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَهُوَضَامِنٌ عَلَى اللَّهِ حَتَّى يَتَوَفَّاهُ فَيُدْخِلَهُ الْجَنَّةَ أَوْ يَرُدَّهُ بِمَا نَالَ مِنْ أَجْرٍوَغَنِيمَة وَرَجُلٌ رَاحَ إِلَى الْمَسْجِدِ فَهُوَ ضَامِنٌ عَلَى اللَّهِ حَتَّى يَتَوَفَّاهُ فَيُدْخِلَهُالْجَنَّةَ أَوْ يَرُدَّهُ بِمَا نَالَ مِنْ أَجْرٍ وَغَنِيمَةٍ وَرَجُلٌ دَخَلَ بَيْتَهُ بِسَلَامٍ فَهُوَ ضَامِنٌعَلَى اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ (أبو داود)
Prenosi Ebu Umame El-Bahili, radijallahu anhu, da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: „Allah garantuje za trojicu: čovjeku koji izađe u borbu na Allahovu putu, On mu je garant da ako ga usmrti, da će ga uvesti u džennet ili će ga vratiti sa nagradom i plijenom. Čovjeku koji krene u džamiju, On mu je garant da ako ga usmrti, da će ga uvesti u džennet ili će ga vratiti sa nagradom i zaradom. I čovjek koji uđe u svoju kuću sa selamom, Uzvišeni Allah mu je garant.“ (Ebu Davud)
Nije dozvoljeno da se prolazi ispred klanjača, kao što stoji u hadisu koji bilježi imam Malik:
عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْخُدْرِيِّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ إِذَا كَانَ أَحَدُكُمْ يُصَلِّي فَلَا يَدَعْ أَحَدًا يَمُرُّ بَيْنَ يَدَيْهِ وَلْيَدْرَأْهُ مَا اسْتَطَاعَ فَإِنْ أَبَىفَلْيُقَاتِلْهُ فَإِنَّمَا هُوَ شَيْطَانٌ (مالك)
Prenosi Ebu Seid El-Hudri, radijallahu anhu, da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: „Kada neko od vas klanja, neka nikome ne dozvoli da ispred njega prolazi i neka ga spriječi koliko može, pa ako odbije, neka se bori s’ njim, jer je to šejtan!“ (Malik)
A u drugoj predaji koju bilježi imam Malik stoji:
عَنْ أَبِي جُهَيْمٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ قَالَ لَوْ يَعْلَمُ الْمَارُّ بَيْنَ يَدَيْ الْمُصَلِّي مَاذَا عَلَيْهِ لَكَانَ أَنْ يَقِفَ أَرْبَعِينَ خَيْرًا لَهُ مِنْ أَنْ يَمُرَّ بَيْنَ يَدَيْهِ قَالَ أَبُو النَّضْرِ لاَ أَدْري قَالَ أَرْبَعِينَ يَوْماً، أَوْ شَهْراً أَوْ سَنَةً (مالك)
Prenosi Ebu Džuhejm, radijallahu anhu, da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: „Da zna onaj koji prolazi ispred klanjača, koliki je to grijeh, bolje bi mu bilo da ostane četrdeset, nego da prođe ispred njega.“ Kaže Ebu En-Nadr: „Ne znam je li rekao: četrdeset dana, mjeseci ili godina.“ (Malik)
Kada izlazimo iz džamije, sunnet je proučiti dovu:
اَللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ مِنْ فَضْلِكَ
„Gospodaru, podari mi od Tvoje dobrote!“
Braćo i sestre! Čuvajmo naše džamije i jačajmo džemat! Trudimo se da učimo ezan i da klanjamo u prvom safu, ne gazimo po ramenima klanjača koji su nas pretekli u dolasku u džamiju, zbijajmo i ravnajmo safove, ne prolazimo ispred klanjača i sa dovom i skrušeno izlazimo iz džamije!
Allahu, učvrsti nas na putu islama! Učini nas od onih koji čuvaju hurmet naših džamija! Pomozi našoj ugroženoj braći i sestrama ma gdje bili, a posebno onima u Palestini, Siriji, Iraku, Kašmiru, Mijanmaru, Jemenu, Libiji, Egiptu i Manjem bh entitetu! Sačuvaj nas od zla Tvojih i naših neprijatelja! Spletke neprijatelja Ummeta i naše Domovine vrati na njih i zabavi ih njima samima! Smiluj se našim umrlim roditeljima i precima koji su na nas prenijeli svjetlo Dina! Uputi našu djecu i potomke i učini ih prvacima Ummetaboljim čuvarima Dina i Domovine od nas i radostima naših očiju i srca na ovom i budućem svijetu! Budi nam Milostiv na Sudnjem danu i počasti nas u Džennetu društvom poslanika, iskrenih, šehida i dobrih!
وَالسَّلَامُ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَةُ اللهِ!
Nezim Haliović Muderris
