Hutba: El-hajatu el-berzahijje – Život u Berzahu

Braćo i sestre u islamu! Tema današnje hutbe je El-hajatu el-berzahijje – Život u Berzahu. Na zadatu temu inša-Allah govorim kroz ajete, hadise i mišljenja uleme, sa ciljem da inša-Allah popravimo naše stanje i mnogo razmišljamo o tome šta smo to mi pripremili za Berzah i Kijamet!
Podsjećam vas da je prije 22 godine, tačnije 09. oktobra 1995. godine šehadet postigao Zaim Imamović, odvažni komandant sa Drine.
A u četvrtak 19. oktobra se inša-Allah navršava 14 godina od smrti našeg rahmetli Predsjednika Alije Izetbegovića, velikog čovjeka, državnika, političara, humaniste, intelektualca i našeg Vrhovnog komandanta!
Molim Allaha, dželle še’nuhu, da njega, našeg šehida Zaima Imamovića i sve naše šehide u Firdevsu počasti najodabranijim društvom poslanika, iskrenih, šehida i dobrih!
Prije četiri dana smo svi mi bili radosni nakon izricanja oslobađajuće presude Srebreničkom komandantu i heroju odbrane Bosne i Hercegovine Naseru Oriću.
A prije dva dana je naš hafiz i džematlija, Ahmed Hamidović, učenik Gazi Husrev-begove medrese u Meki na Svjetskom takmičenju u hifzu osvojio 1. mjesto u kategoriji hifza 5 džuzeva, dok je učenik Amar Muderizović iz Novog Pazara u istoj kategoriji zauzeno 2. mjesto.
Posebna čast za naš džemat, IZ-u i našu Domovinu je bila što je hafiz Dževad Šošić, imam džamije Kralj Fahd i pf. na Fakultetu islamskih nauka na pomenutom takmičenju bio član Komisije.
Podsjećam sebe i vas na ajete od 99. – 103. Sure El-Mu’minun:
حَتَّى إِذَا جَاءَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قَالَ رَبِّ ارْجِعُونِ(99) لَعَلِّي أَعْمَلُ صَالِحًا فِيمَا تَرَكْتُ كَلاَّ إِنَّهَا كَلِمَةٌ هُوَ قَائِلُهَا وَمِنْ وَرَائِهِم بَرْزَخٌ إِلَى يَوْمِ يُبْعَثُونَ(100) فَإِذَا نُفِخَ فِي الصُّورِ فَلَا أَنْسَابَ بَيْنَهُمْ يَوْمَئِذٍ وَلَا يَتَسَاءَلُونَ(101) فَمَنْ ثَقُلَتْ مَوَازِينُهُ فَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ(102) وَمَنْ خَفَّتْ مَوَازِينُهُ فَأُولَئِكَ الَّذِينَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ فِي جَهَنَّمَ خَالِدُونَ(103)
Kada nekome od njih smrt dođe, on uzvikne: “Gospodaru moj, povrati me,(99) da uradim kakvo dobro u onome što sam ostavio!” – Nikada! To su riječi koje će on uzalud govoriti – pred njima će biti Berzah sve do Dana kada će proživljeni biti.(100) Pa kada se u Sur (rog) puhne, tada rodbinskih veza među njima neće biti i jedni druge neće ništa pitati.(101) Oni čija dobra djela budu teška, oni će želje svoje ostvariti,(102) a oni čija dobra djela budu lahka, oni će posve izgubljeni biti; u džehennemu će vječno boraviti.(103)
Ibn Redžeb kaže: „Allah je stvorio ljude radi ostanka, a ne radi nestanka. On je učinio da nakon stvaranja, ljudi prelaze iz jedne u drugu kuću. Nastanio ih je u dunjalučkoj kući da bi provjerio ko će od njih bolje postupati i raditi, zatim ih nastanjuje u svijetu Berzaha i zadržava do Sudnjeg dana kada će ih ponovo okupiti i kada će im sviđati račun kako bi svako dobio ono što je zaradio. Međutim i prije toga oni i u Berzahu osjećaju posljedice svojih djela.”
Govoreći o Berzahu, Mudžahid je rekao: “Berzah je prepreka između smrti i povratka na dunjaluk.” I kazao je: “Berzah je stanje između smrti i proživljenja.”
Imam Ša’bi je čuo jednog čovjeka kako nakon dženaze govori za umrlog: “On je sada stanovnik Ahireta!” Pa mu je rekao: “Ne govori da je stanovnik Ahireta, već stanovnik kabura.”
Braćo i sestre, čovjek umire na onome na čemu je i živio, pa će tako biti i proživljen, a onda će jedna skupina u džennet, dok će druga u džehennem.
Dokaz iz Kur’ana za berzahsku patnju nevjernika je dio 93. ajeta Sure El-En’am:
…وَلَوْ تَرَى إِذِ الظَّالِمُونَ فِي غَمَرَاتِ الْمَوْتِ وَالْمَلائِكَةُ بَاسِطُوا أَيْدِيهِمْ أَخْرِجُوا أَنْفُسَكُمُ الْيَوْمَ تُجْزَوْنَ عَذَابَ الْهُونِ بِمَا كُنْتُمْ تَقُولُونَ عَلَى اللَّهِ غَيْرَ الْحَقِّ وَكُنْتُمْ عَنْ آيَاتِهِ تَسْتَكْبِرُونَ
…A da ti je vidjeti nevjernike u smrtnim mukama, kada meleki budu ispruž‍ili ruke svoje prema njima: “Spasite se ako mož‍ete! Od sada ćete neizdrž‍ljivom kaznom biti ka‍žnjeni zato što ste o Allahu ono što nije istina iznosili i što ste se prema dokazima Njegovim oholo ponašali.”
Ove riječi upućene su nevjernicima na njihovoj samrti. Iskreni meleki su ih obavijestili da ih od dana njihove smrti čeka neizdržljiva kazna, tj. kazna u Berzahu (kaburu ili na drugom mjestu). To potvrđuju 45. i 46. ajet Sure El-Gafir:
فَوَقَاهُ اللَّهُ سَيِّئَاتِ مَا مَكَرُوا وَحَاقَ بِآلِ فِرْعَوْنَ سُوءُ الْعَذَابِ(45) النَّارُ يُعْرَضُونَ عَلَيْهَا غُدُوًّا وَعَشِيًّا وَيَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ أَدْخِلُوا آلَ فِرْعَوْنَ أَشَدَّ الْعَذَابِ(46)
I Allah ga je sačuvao nevolje koju su mu oni snovali, a faraonove ljude zla kob zadesi.(45) Oni će se ujutro i naveče u vatri prž‍iti, a kada nastupi čas: “Uvedite faraonove ljude u patnju najtež‍u!”
Allah, subhanehu ve te’ala, je u citiranim ajetima jasno spomenuo dvije vrste kažnjavanja, u Berzehu i Ahiretu, kada nastupi Sudnji dan.
A u hadisu koji bilježi imam Ebu Davud stoji:
عَنْ عُثْمَانِ بْنِ عَفَّانٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ: كَانَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذَا فَرَغَ مِنْ دَفْنِ الْمَيِّتِ وَقَفَ عَلَيْهِ فَقَالَ: “اسْتَغْفِرُوا لِأَخِيكُمْ وَسَلُوا لَهُ التَّثْبِيتَ فَإِنَّهُ الْآنَ يُسْأَلُ” (أبو داود)
Prenosi Osman ibn Affan, radijallahu anhu: „Kada bi Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem završio ukop umrlog, stao bi pored kabura, pa bi rekao: „Činite istigfar (molite za oprost) svome bratu i molite da bude čvrst, jer on sada odgovara!“ (Ebu Davud)
U drugom hadisu, koji takođe bilježi imam Ebu Davud stoji:
عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ: “مَرَّ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَلَى قَبْرَيْنِ فَقَالَ: “إِنَّهُمَا يُعَذَّبَانِ وَمَا يُعَذَّبَانِ فِي كَبِيرٍ. أَمَّا هَذَا فَكَانَ لَا يَسْتَنْزِهُ مِنْ الْبَوْلِ وَأَمَّا هَذَا فَكَانَ يَمْشِي بِالنَّمِيمَةِ.” ثُمَّ دَعَا بِعَسِيبٍ رَطْبٍ فَشَقَّهُ بِاثْنَيْنِ ثُمَّ غَرَسَ عَلَى هَذَا وَاحِدًا وَعَلَى هَذَا وَاحِدًا وَقَالَ: “لَعَلَّهُ يُخَفَّفُ عَنْهُمَا مَا لَمْ يَيْبَسَا” (أبو داود)
Prenosi Abdullah ibn Abbas, radijallahu anhu: „Prošao je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, pored dva kabura, pa je kazao: „Ova dvojica se, doista, kažnjavaju, a ne kažnjavaju zbog krupnih stvari. Ovaj se nije čuvao mokraće, a ovaj je prenosio tuđe riječi.“ Potom je zatražio sirovu grančicu, koju je prepolovio, pa pobo na oba kabura po jednu i rekao: “Možda će im biti olakšano dok ne uvehnu!” (Ebu Davud)
Potvrda tome je i slijedeća predaja, koju bilježi imam Ahmed:
عَنْ أَنَسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مَرَّ عَلَى بَغْلَتِهِ الشَّهْبَاءِ بِحَائِطٍ لِبَنِي النَّجَّارِ فَسَمِعَ أَصْوَاتَ قَوْمٍ يُعَذَّبُونَ فِي قُبُورِهِمْ فَحَاصَتِ الْبَغْلَةُ فَقَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: “لَوْلَا أَنْ لَا تَدَافَنُوا لَسَأَلْتُ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ أَنْ يُسْمِعَكُمْ عَذَابَ الْقَبْرِ” (أحمد)
Prenosi Enes, radijallahu anhu, da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, prošao jašući na svojoj riđoj mazgi pored zidina plemena En-Nedždžar i čuo glasove onih koji se kažnjavaju u kaburima, pa se mazga uznemirila. Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem reče: „Da jedni druge ne ukopavate, molio bih Allaha da vam da da čujete kaburski azab!“ (Ahmed)
Ispravni naši prethodnici, naš dobri i učeni selef, kaže da čovjek nakon što umre odmah uživa ili se kažnjava. Uživanje ili kaznu osjeća svojom dušom i tijelom. Za tu kaznu ili uživanje kaže se kaburska kazna ili kabursko uživanje. Međutim, svaki onaj ko umre, pa makar i ne bio ukopan u kabur; bio spaljen, potopljen ili rastrgan od strane zvijeri, on će također, uživati ili biti kažnjen. Kada bi se čovjek objesio na grani visokog stabla i ostao tako danima na vjetru, njegovo tijelo i duša bi osjetili kaznu koja im je određena. Kada bi dobri čovjek, vjernik, bio ubijen i bačen u duboku jamu ispunjenu vatrom, njegovo tijelo i duša bi osjetili uživanje koje im je i određeno. Dakle, riječ je o kazni i nagradi u Berzehu, tj. životu između dunjaluka i Ahireta, ali se često upotrebljava termin kaburska kazna ili kabursko uživanje zbog toga što se većina ljudi nakon njihove smrti ukopava u kabur.
Braćo i sestre, pripremajmo se za smrt, Berzah, proživljenje, Sudnji dan i inša-Allah vječno uživanje u džennetima, koji su nam obećani! Ispunjavajmo sve islamske obaveze, a posebno obavezu namaza, jer bez namaza nema pravog mu’mina! Ispunjavajmo sve na sebe preuzete obaveze, jer ćemo za njih biti pitani na Sudnjem danu i natječimo se u dobru!
Gospodaru, učvrsti nas na putu islama! Pomozi našoj ugroženoj braći i sestrama ma gdje bili, a posebno onima u Palestini, Siriji, Iraku, Kašmiru, Mijanmaru, Jemenu, Libiji i Egiptu! Sačuvaj nas od zla Tvojih i naših neprijatelja! Spletke neprijatelja Ummeta i naše Domovine vrati na njih i zabavi ih njima samima! Smiluj se našim umrlim roditeljima i precima koji su na nas prenijeli svjetlo Dina! Uputi našu djecu i potomke i učini ih prvacima ummeta i boljim čuvarima Dina i Domovine od nas i radostima naših očiju i srca na ovom i budućem svijetu! Učini nam smrtni čas lahkim, a život u Berzahu ugodnim i lijepim! Na Sudnjem danu nas smjesti u Tvoju hladovinu, kada ne bude druge hladovine! Oprosti nam grijehe, sakrij naše sramote i primi naša dobra djela! Budi nam Milostiv na Sudnjem danu i počasti nas u džennetu društvom poslanika, iskrenih, šehida i dobrih!
وَالسَّلَامُ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَةُ اللهِ!

Nezim Halilović Muderris