Braćo i sestre u islamu! Tema današnje hutbe je Vrijeme u islamu. Za pomenutu temu sam se opredijelio imajući u vidu kontinuiranu višestoljetnu muslimansku neodgovornost u pogledu vremena, kao jedne od blagodati, kojim se Allah, dželle še’nuhu, zaklinje u Kur’anu, posljednjoj Objavi, koja je uputa svjetovima. Allah, dželle še’nuhu, ima pravo da se zaklinje čime hoće, dok se mi, Njegova stvorenja možemo zaklinjati samo Allahom, azze ve dželle.

Allah, subhanehu ve te’ala, se čovjeku, Svome robu i sićušnom stvorenju, u Suri El-Asr zaklinje vremenom:

وَالْعَصْرِ(1) إِنَّ الْإِنْسَانَ لَفِي خُسْرٍ(2) إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ(3)

Tako mi vremena!(1) Doista je čovjek na gubitku.(2) Osim onih koji vjeruju i čine dobra djela i koji međusobno preporučuju istinu i međusobno preporučuju strpljivost.(3)

Allah, dželle še’nuhu, nakon zakletve vremenom, u citiranoj Suri potvrđuje da su svi ljudi na gubitku, a potom izuzima one koji imaju četiri svojstva: 1) vjerovanje u Allaha, azze ve dželle, koje je temelj svega, 2) činjenje dobrih djela, u ime Allaha, subhanehu ve te’ala, 3) koji jedni drugima preporučuju istinu i 4) koji jedni drugima preporučuju strpljivost.

U ovoj kratkoj Suri, u tri kratka ajeta Allah, dželle še’nuhu, donosi pravila, kojih ako se vjernici budu pridržavali, biće spašeni i biće od onih koji su sretni, na obadva svijeta. Zato prostudirajmo ovu kratku Suru, koja i pored svoje kratkoće, ima mnogo važnih poruka!

Imam Šafija, za Suru El-Asr kaže: „Da Allah, azze ve dželle, ljudima nije objavio niti jednu drugu suru osim ove, bila bi im dovoljna.“

Navodi Ibn Kesir da su ashabi prilikom međusobnih susreta, jedni drugima učili Suru El-Asr, u želji da jedni druge podsjete na važnost vremena, kao Allahove, subhanehu ve te’ala, blagodati, kako bi ga potrošili na način kojim će njihov Gospodar biti zadovoljan.

Vrijeme je, Allahovom, dželle še’nuhu, voljom čovjeku stavljeno na raspolaganje kao i sva vidljiva i nevidljiva dobra. Kao što čovjek koristi vodu, hranu, prostor za kretanje i svoje življenje, tako koristi i vrijeme, tu nevidljivu i neopipljivu blagodat. Vjernici su dužni da taj Allahov, azze ve dželle, ni’met koriste u skladu sa Njegovim propisima i zakonima.

Jedan od predznaka Sudnjeg dana je da će ljudi osjećati da vrijeme prolazi sve brže i u tom smislu je hadis, koji bilježi imam Tirmizija:

‏‏                      عَنْ ‏أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ ‏رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُولُ اللَّهِ ‏صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ‏قَالَ: “‏لَا تَقُومُ السَّاعَةُ حَتَّى يَتَقَارَبَ الزَّمَانُ فَتَكُونُ السَّنَةُ كَالشَّهْرِ وَالشَّهْرُ كَالْجُمُعَةِ وَتَكُونُ الْجُمُعَةُ كَالْيَوْمِ وَيَكُونُ الْيَوْمُ كَالسَّاعَةِ وَتَكُونُ السَّاعَةُ ‏كَالضَّرَمَةِ ‏بِالنَّارِ.” (ترمذي)

Prenosi Enes ibn Malik, radijallahu anhu, da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: “Neće nastupiti Sudnji dan sve dok se ne približi vrijeme, pa godina bude trajala kao mjesec, mjesec kao sedmica, sedmica kao dan, dan kao sat, a sat kao varnica.” (Tirmizija)

U pojašnjavanju ovog predznaka ima nekoliko mišljenja, a najprihvatljivije je da se time misli na smanjivanje bereketa u vremenu.

Ahmed ibn Ali ibn Hadžer El-Askalani kaže: “Ovo smo doživjeli u našem vremenu, jer osjećamo da nam dani sada tako brzo prolaze, što nije bio slučaj ranije.” (Fethu-l-Bari)

Kada je ovo bio slučaj sa Ahmedom El-Askalanijem, koji je živio u devetom hidžretskom stoljeću i koji je napisao toliko tomova knjiga, komentarišući i ocjenjujući hadise Allahova Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, šta je sa nama koji živimo u ovom vremenu, u kojem su životi ljudi prepuni besposlica?

I pored svega pomenutog i ubjeđenja da ćemo za svaki trenutak svoga vremena biti pitani na Sudnjem danu, žalosna je činjenica da ima mnogo pojedinaca, koji trače svoje vrijeme u razne beskorisne ili bolje reći štetne stvari. Kada bi svi mi na kraju dana sa sobom sveli račun, na koji način smo u njemu vrijeme potrošili, uhvatio bi nas strah, koliko smo nemarni u tom pogledu!?

Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, upućuje dovu Allahu, azze ve dželle, da njegovu ummetu podari bereket u ranim jutarnjim satima, pa u predaji koju bilježi imam Tirmizija stoji:

‏                      عَنْ‏ ‏صَخْرٍ الْغَامِدِيِّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ النَّبِيِّ ‏صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: “‏اللَّهُمَّ بَارِكْ لِأُمَّتِي فِي‏‏ بُكُورِهَا.” وَكَانَ رَسُولُ اللَّهِ‏ ‏صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ‏إِذَا بَعَثَ ‏سَرِيَّةً ‏بَعَثَهَا أَوَّلَ النَّهَارِ ‏وَكَانَ‏ ‏صَخْرٌ‏ ‏تَاجِرًا فَكَانَ ‏لَا يَبْعَثُ غِلْمَانَهُ إِلَّا مِنْ أَوَّلِ النَّهَارِ فَكَثُرَ مَالُهُ حَتَّى كَانَ لَا يَدْرِي أَيْنَ يَضَعُهُ.” (احمد)

Prenosi Sahr El-Gamidi, radijallahu anhu, da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: “Dragi Allahu, Ti učini bereket mome ummetu u ranim satima dana!” Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, bi slao ashabe u pohod, ujutro i Sahr koji je bio trgovac bi svoje radnike slao na posao samo ujutro, tako da mu se uvećao imetak, da nije znao gdje će ga ostavljati.» (Ahmed)

Iz ovog hadisa se zaključuje da je najbereketnije vrijeme za rad i sticanje nafake u ranim jutarnjim satima.

Nema niti jedne vjere, ideologije ili pokreta, koji više pažnje posvećuje vremenu, Allahovom, dželle še’nuhu, daru, a da na drugoj strani njihovi nosioci više ljenčare i da su nemarniji u pogledu izvršavanja svojih obaveza, od „muslimana“. U islamu se svi ibadeti i sve obaveze vežu za određeno vrijeme, tako da islam od nas traži preciznost. Žalosno je da su muslimani danas došli u poziciju da se sa njima navodi primjer neodgovornosti i lijenosti. Iskreno se nadam da će buduće generacije muslimana inša-Allah u tom pogledu imati mnogo više osjećaja, te da će se govoriti „Vidi ga kako je precizan, kao musliman!“

Kaže Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, u hadisu koji bilježi imam Buharija:

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُولُ اللَّهِ ‏صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ‏قَالَ: “‏لَا تَقُومُ السَّاعَةُ حَتَّى تَقْتَتِلَ فِئَتَانِ عَظِيمَتَانِ يَكُونُ بَيْنَهُمَا مَقْتَلَةٌ عَظِيمَةٌ دَعْوَتُهُمَا وَاحِدَةٌ وَحَتَّى يُبْعَثَ دَجَّالُونَ كَذَّابُونَ قَرِيبٌ مِنْ ثَلَاثِينَ كُلُّهُمْ يَزْعُمُ أَنَّهُ رَسُولُ اللَّهِ وَحَتَّى يُقْبَضَ الْعِلْمُ وَتَكْثُرَ الزَّلَازِلُ وَيَتَقَارَبَ الزَّمَانُ وَتَظْهَرَ الْفِتَنُ وَيَكْثُرَ الْهَرْجُ وَهُوَ الْقَتْلُ وَحَتَّى يَكْثُرَ فِيكُمْ الْمَالُ فَيَفِيضَ حَتَّى يُهِمَّ رَبَّ الْمَالِ مَنْ يَقْبَلُ صَدَقَتَهُ وَحَتَّى يَعْرِضَهُ عَلَيْهِ فَيَقُولَ الَّذِي يَعْرِضُهُ عَلَيْهِ: “لَا‏ ‏أَرَبَ ‏لِي بِهِ.” وَحَتَّى يَتَطَاوَلَ النَّاسُ فِي الْبُنْيَانِ وَحَتَّى يَمُرَّ الرَّجُلُ بِقَبْرِ الرَّجُلِ فَيَقُولُ يَا لَيْتَنِي مَكَانَهُ وَحَتَّى تَطْلُعَ الشَّمْسُ مِنْ مَغْرِبِهَا فَإِذَا طَلَعَتْ وَرَآهَا النَّاسُ ‏يَعْنِي آمَنُوا أَجْمَعُونَ فَذَلِكَ حِينَ “… يَوْمَ يَأْتِي بَعْضُ آيَاتِ رَبِّكَ لاَ يَنفَعُ نَفْسًا إِيمَانُهَا لَمْ تَكُنْ آمَنَتْ مِن قَبْلُ أَوْ كَسَبَتْ فِي إِيمَانِهَا خَيْرً…“وَلَتَقُومَنَّ السَّاعَةُ وَقَدْ نَشَرَ الرَّجُلَانِ ثَوْبَهُمَا بَيْنَهُمَا فَلَا يَتَبَايَعَانِهِ وَلَا يَطْوِيَانِهِ وَلَتَقُومَنَّ السَّاعَةُ وَقَدْ انْصَرَفَ الرَّجُلُ بِلَبَنِ لِقْحَتِهِ فَلَا يَطْعَمُهُ وَلَتَقُومَنَّ السَّاعَةُ وَهُوَ ‏يُلِيطُ‏ ‏حَوْضَهُ فَلَا يَسْقِي فِيهِ وَلَتَقُومَنَّ السَّاعَةُ وَقَدْ رَفَعَ أُكْلَتَهُ إِلَى فِيهِ فَلَا يَطْعَمُهَا.” (بخاري)

Prenosi Ebu Hurejre, radijallahu anhu, da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: “Neće nastupiti Sudnji dan dok se dvije velike vojske ne sukobe. To će biti velika borba, a njihova ideologija (vjera) će biti ista. I dok se ne pojave lašci; njih oko trideset, koji će tvrditi da su Allahovi poslanici. I dok se ne podigne znanje, ne učestaju zemljotresi, ne približi vrijeme, ne poveća razvrat i ne umnoži herdž, a to je ubistvo. I dok se ne poveća imetak, toliko da će bogataši imati problem, kome će dati sadaku, pa će imućni ljudi ponuditi sadaku i biće im rečeno: «Nemam potrebe za njom.» I dok se ljudi ne budu natjecali u gradnji kuća. I dok čovjek ne prođe pored kabura drugog čovjeka i ne kaže: „Kamo sreće, da sam ja umjesto tebe?“ I dok se Sunce ne pojavi sa Zapada, a tada neće koristiti vjera onoga ko nije vjerovao prije toga i to je: „…Niti jednom čovjeku neće biti od koristi to što će tada vjerovati, ako prije nije vjerovao…“ (Suretu El-En’am: 158.) I Sudnji dan će nastupiti, a dvojica ljudi će imati rašireno platno, koje niti će pazariti, niti će ga saviti. I nastupiće Sudnji dan, a čovjek će nositi mlijeko deve muzare i neće ga popiti. I nastupiće Sudnji dan, a stoka će doći do korita i neće se napojiti. I nastupiće Sudnji dan, a čovjek će prinijeti zalogaj ustima i neće ga pojesti.” (Buharija)

Braćo i sestre! Čuvajmo vrijeme, tu Allahovu, subhanehu ve te’ala, veliku blagodat i budimo svjesni da je dunjaluk ahiretska njiva, pa zasijmo tu njivu najljepšim sjemenom, a to su naša dobra djela, koja inša-Allah imaju trajnu vrijednost!

Gospodaru, pomozi svoj našoj ugroženoj braći, a posebno braći i sestrama u Palestini, očisti nas od grijeha, učvrsti nas na putu islama, ne dozvoli da pod tegobama pokleknemo, učini nas od onih koji provode vrijeme u robovanju Tebi, oprosti našim umrlim precima, uputi našu djecu i potomke i učini ih radostima naših očiju i srca i prvacima ummeta i boljim čuvarima vjere i Domovine od nas, budi nam Milostiv na Sudnjem danu i uvedi nas u džennete, u društvu sa: poslanicima, iskrenim, šehidima i dobrim ljudima!